For bitter for worst

 

Ik ben gefascineerd door de Tweede Wereldoorlog. Ik volg enkele kanalen, zoals "World War 2" van Indy Neidell en Spartacus Olson. Zodoende krijg ik allerhande video's voorgeschoteld door het algoritme, zoals dit als grappig bedoelde NSB propaganda filmpje "Een dag vol Pech" uit January 1942.

De film volgt een deftig Haags sprekende, arrogante mijnheer "De Roddelaere Verroest" (gespeeld door  Jan C. de Vos jr.) die symbool stond voor het, in de ogen van de NSB, bekrompen oude Nederland. De man worsteld zich "Gut, gut, wat een tijd, wat een tijd" verzuchtend van situatie naar situatie, waar hij ook draait zogenaamd geconfronteerd met enthousiaste landverraders van de NSB. Het is een nogal doorzichtig staaltje propaganda, maar niet onaardig gedaan, als je rekening houd met de walgelijke boodschap. 

Een interessante scene is als De Roddelaere Verroest neerstrijkt op een terras en een "Voorburchje" besteld bij de ober. Na het eerste slokje vraagt hij amicaal om een "Lichte Angst", een tweede borrel voor een oude studie vriend die elk moment kan komen. Dat blijkt dan een geuniformeerde NSB'er te zijn geworden, waarop De Roddelaere Verroest "Foei!" roept en maakt dat hij wegkomt naar de serre.

De Voorburch en de Lichte Angst (Angustora bitters) zijn dus zgn. 'bittertjes', een oud drankje dat in het Nederland van de jaren '30 weer populair werd. De origine is waarschijnlijk medicinaal geweest ooit, maar later werd het een jenever of brandewijn waar een mengsel van kruiden in heeft getrokken. Het heeft minder dan 100gr suiker per liter, anders is het namelijk een kruidenlikeur. Door de minder zoete smaak en met bittere sinaasappelschillen als basis materiaal, noemt men het een bitter. Andere bekende bitters zijn Campari, Jägermeister en bijv. Oranjebitter.

Dat bittertjes populair waren in de jaren '30 is wellicht indirect het gevolg van de drooglegging, waardoor het mengen van slechte alcohol met de stevige bitters tot enigzins drinkbare 'cocktails' leidde.

De bittertjes zijn zo goed als verdwenen, maar wat is gebleven is het bijgaande hapje; de bitterbal, (en natuurlijk de bittergarnituur, de bruine fruitschaal). En daar was het mij om te doen. Nog steeds populair in Nederland, België en Indonesië, daarbuiten onbekend. Alleen met mosterd serveren natuurlijk, wij zijn geen barbaren.

Het curieuze filmpje eindigt bitter voor De Roddelaere Verroest als zijn 'zoon' aangeeft bij de Jeugd Storm te willen. De laatste scene laat De Roddelaere Verroest biddend voor een overwinning door Stalin zien. Toen nog verweg, maar we weten hoe het uiteindelijk afliep.